Ο ναός του αγίου Χαραλάμπου στον Ταραμπάδο καταγράφεται για πρώτη φορά στην απογραφή του 1828 ως εξωκλήσι της ενορίας του χωριού Κάμπος και μάλιστα για τους ορθόδοξους κατοίκους, οι οποίοι από το 1767-1774 είχαν ως καθέδρα το ναό της Αγίας Αικατερίνης στο ίδιο χωριό.
Στην απογραφή του 1828 καταχωρήθηκε ως ιδιόκτητος κάποιου Φινάλε, ο οποίος είχε επίσης, στην κατοχή του και το εξωκλήσι του Αγίου Ιωάννου στα Φ’λοπόρια.
Ωστόσο, ένα μαρμάρινο ανώφλι με επιγραφή πάνω από την είσοδο του κτιστού καμπαναριού, μας πληροφορεί ότι κατασκευάστηκε ως:
ΔΕΗΣΙΣ ΤΟΥ ΔΟΥΛΟΥ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΚΟΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΤΕ
ΛΙΒΡΑΝΑ’ ΘΕΡΜΙΟΤΙ ΚΕ ΜΑΡΙΕΤΑΣ 1726 ΙΟΥΝΙΟΥ 6.
Αυτό καταδεικνύει ότι ο ναός είναι αρχαιότερος της αναφερόμενης χρονολογίας επί του καμπαναριού, και ότι ακριβώς τότε έλαβαν χώρα μεγάλες ανακαινίσεις, οι οποίες φαίνεται ότι συνεχίστηκαν με δωρεές σε εικόνες, έπιπλα και άλλα αντικείμενα. Τόσο η προαναφερομένη επιγραφή όσο και το πλήθος των ονομάτων των δωρητών, δείχνουν ότι ο ναός ήδη από το 1726 ήταν ενοριακός.
Η προΰπαρξη του ναού του Αγίου Χαραλάμπου ή η ανέγερσή του τότε σηματοδότησε τα συμβολικά όρια αποτροπής του κακού, και η λατρεία του μεταξύ των κατοίκων, κυρίως των ορθοδόξων, έλαβε σημαντική διάδοση με αποτέλεσμα ακόμα και στα τέλη του 19ου αιώνα να χαίρει ιδιαίτερης τιμής από τους ορθόδοξους Φαλαταδιανούς, Χατζηραδιανούς, Κτικαδιανούς και Τριποταμιανούς.
Στην τιμώμενη εικόνα στο όνομα του αγίου, ο Άγιος Χαράλαμπος εικονίζεται στο κέντρο ολόσωμος, ασημωμένος, με 14 σκηνές από τον βίο του ολόγυρα. Λιγοστά αλλά αξιοπρόσεκτα αφιερώματα κρέμονται κάτω από την εικόνα και αποδίδουν κυρίως ζώα (άλογα, γελάδια, κατσίκια, χοίρο και ένα περίαπτο πρόβατο) δηλωτικά του αγροτικού χαρακτήρα των προσκυνητών που κατέφευγαν εδώ και ζητούσαν την χάρη του.
Σημαντική, επίσης, είναι η είδηση για την ειδική καλλιέργεια της αγκινάρας ήδη το 1950 στον κήπο του ναού, ο οποίος περιελάμβανε και συκιές που μαζί με τον αγκιναρότοπο συμπλήρωναν τις πενιχρές εισπράξεις του ναού.
Και έτσι ο άγιος ώς στύλος ἀκλόνητος και λύχνος ἀείφωτος τῆς οἰκουμένης βρέθηκε να κατοικεί στα χωράφια του Ταραμπά, μακριά πια από πανούκλες και επιδημίες, κερνώντας, πακαλάγο (=βακαλάος), κάθε χρόνο, ανήμερα της γιορτής του, στις 10 Φεβρουαρίου, ενώ τα περιστέρια της κοιλάδας τoν επισκέπτονται καθημερινά.
επιμέλεια κειμένου, Μαριάννα Κρητικού
το κείμενο βασίστηκε στη μελέτη-έρευνα του Χαρ. Κουτελάκη, δρ Αρχαιολογίας-Ιστορικού
ο Άγιος Χαράλαμπος Ταραμπάδου Τήνου
